دوازدهم شهریور ۱۴۰۱ «محمدجواد ساوری» به پست مدیرکلی میراثفرهنگی و گردشگری گلستان رسید. در خبری که به مناسبت تودیع و معارفهٔ «احمد تجری» و «محمدجواد ساوری» منتشر شد، آمده است: «پس از کشوقوسهای فراوان و مطرح شدن نام بسیاری از افراد که بعضاً شایسته و بعضاً هم بیگانه با این ادارهکل بودند، نهایتاً جوان خوشآتیهٔ ...
اسطورههای زیادی درباره شب چله یا یلدا وجود دارد. دلباختگی ماه به خورشید، زورآزمایی مهر با خورشید، دیو شب یلدا و خورشید، خورجینک توشه راه خورشید، افسانه اَهمَن و بهمن، رجزخوانی چله بزرگ و کوچک و… . درباره ریشه این اسطورهها توضیح دهید. آیین یا جشن یلدا یکی از آیینهای تقویمی است که به نوعی ...
«پیروزی نور بر تاریکی.» این پیامی است که راه درازی را از اعماق تاریخ طی کرده و به ما رسیده است. ایرانیان هر سال در بلندترین شب سال انتظار طلوع خورشید را میکشند که نامش یلداست. یلدا نامی است چندوجهی که میتوان در تعریفش مثنوی هفتاد من نوشت و به آن نگاهی افسانهای، اسطورهای، تاریخی، ...
«سُوچِن» انگار گره خورده باشد به تاریخ بلوچستان؛ هنری که گرچه نمیتوان تاریخ مشخصی برای ابتدایش یافت، اما از وقتی که رودوزیها خود را به جزئیات لباسها اضافه کردند به دست زنان بلوچی و روی لباسهای این خطه جای گرفت. دخترکان بلوچی نیازی به آموزش ندارند، آنها از وقتی که میتوانند سوزن به دست بگیرند ...
«فرهاد ورهرام»، مستندساز، پژوهشگر و دوست و همکار دیرین عباس گروسی نخستین سخنران این مراسم بود: «ما بهجز همکار، رفیق بودیم. عباس گروسی در رشتهٔ زبان و ادبیات عرب تحصیل کرد و مدرک کارشناسی ارشد خود را در همین رشته در مؤسسۀ آسیایی دانشگاه پهلوی (دانشگاه شیرازِ کنونی) دریافت کرد. او اوایل سال ۱۳۵۶ به ...
سد باباحیدر که در شهرستان فارسان و در ۴۷ کیلومتری مرکز چهارمحالوبختیاری قرار دارد، در تمام ۱۶ سال گذشته و از زمانی که کلنگ ساخت آن بر زمین خورده، محل مناقشه و نگرانی بوده است. مخزن سد بر روی محل دپوی زباله است و در سالهای قبل کارهایی چون ساخت خاکریز انجام گرفت تا بهاینترتیب ...
بگذارید از همین اول راحت باشیم! کار با «خیریه» راحتتر از کار با «سازمان مردمنهاد» و «جامعهٔ مدنی» و این دست مفاهیم مدرن است. شما در خیریه عمدتاً با ثروت افراد یا سازمانها کار دارید. اعلام نیاز میکنید و آنها هم تأمین مالی میکنند. تصمیمگیری هم عمدتاً با شماست. اما وقتی پای سمنها بهمیان میآید، ...
۲۵ سال از نخستینباری که نام طرح گردشگری برای جزیرهٔ آشوراده مطرح شد، میگذرد. زمانی که دولت دیگر جزیره را بهنام کوچک نمیخواند؛ نامش را گذاشته بودند «کلید توسعهٔ استان». بیش از ۱۵ سال طول کشید تا دولت متقاعد شد جزیرهٔ کوچک قرار نیست جور اقتصادِ ناپایدار و ضعیف گلستان را بکشد. همین که بشود ...
همهچیز با قطع درختان سعدآباد اتفاق افتاد که در نهایت به شکایت شهرداری تهران از موزه سعدآباد منجر شد اما ماجراهای کاخ موزه سعدآباد به همین موضوع ختم نشد. هر چند موضوع مهمی چون جابهجایی موزه اسناد این کاخ در میان خبرها گم شد اما همچنان چون زخمی تازه برجای ماند. چندی پیش خبرنگار ایسنا ...
دیگر حصارکشی اطراف مجموعهٔ تئاتر شهر زمزمه نیست. چند ماشین و کارگر ایستادهاند و زمین کندهشده در نزدیکی ورودی مترو آشفتگی محوطه را بیشتر کرده است. حالا هم قرار است از هفتهٔ آینده حریمی برای این مجموعه تعیین شود که آن را «ساماندهی» میخوانند. بیستوپنجم آذرماه «محمدمهدی اسماعیلی»، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جریان ...
ماجرای شناخته شدن «بلوچیدوزی» از آنجا شروع شد که «کیوان خسروانی» و «ماهمنیر جهانبانی» تصمیم گرفتند برای طراحی لباسهای ملکه وقت از بلوچیدوزی استفاده کنند. آنها کارهایی را به «زرخاتون عظیمی»، «مهناز جمالزهی»، «شهناز ایرندگانی»، «مریم کریمی» و «مهتاب نوروزی» و خانمی به نام «چاروقزاده» سفارش دادند که در قالب مجموعهای با عنوان «رویال» در ...
«اونتاش ناپیریشا»، پادشاه بزرگ ایلامی، بر دشتی فراخ ایستاد و دستور داد معبدی بنا شود که همهٔ خدایان در آنجا گرد هم آیند. شهری بهنام دورانتاش که همهٔ مذاهب کوچک و بزرگ آن دوران میتوانستند در آن آزادانه خدای خود را پرستش کنند. از آنهمه آیینهای باشکوه که زمانی در این نیایشگاه برگزار میشد، اکنون ...
پنبه در ایران طی ۳۰ گذشته یکی از ورشکستهترین محصولات کشاورزی ایران بود. محصولی کشاورزی که از بین رفتنش نه فقط مشاغل مستقیم کشت و زرع را از بین برد که یکی از بزرگترین مجموعههای صنعت کشور یعنی نساجی شمال را بهطور کامل نابود کرد. حالا معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج ...
جنجال اخیر در جزیره، گویی نه از صبح روز جمعه بلکه از جلسهٔ هفتهٔ گذشته استانداری گلستان شروع شد. جلسهای که بهموجب آن مقرر شدهمهٔ دستگاههای اجرایی که به طرح گردشگری مرتبط هستند و یا مانند آموزشوپرورش سازهای در منطقه دارند، اقدامی انجام دهند: رئیسجمهوری آخر آذر به گلستان سفر میکند و دستور اکیدش برای ...
«نمیشود کار کرد. بچههایی که اهل علم و عمل هستند، حذف و انجمنها ضعیف شدهاند. بسیاری از فعالان و کارشناسان محیط زیست به هر دری میزنند تا کاری بگیرند تا هم مخارجشان تأمین شود و هم خدمتی به ایران انجام دهند، اما هیچ امکانی برایشان فراهم نیست.» مینا استقامت میگوید شرایط خودش هم بهتر نیست. ...
الحاق پایگاه جهانی عباس آباد به بافت شهری بهشهر از سال 1399 به عنوان یک بحث جدی به محافل کارشناسی حوزه شهری و میراث فرهنگی نه فقط این شهرستان و استان مازندران، بلکه سراسر کشور راه یافت. با این وجود، اعلامنظر قطعی شورای عالی معماری و شهرسازی در مخالفت با این موضوع، آبی بر آتش ...
تخریب آنچه امروز به نام بافت تاریخی در بسیاری از شهرهای ایران میشناسیم، حدود 60 سال است که با بهانههای گوناگون تکرار میشود. اگرچه عمر کوتاه علم باستانشناسی و مرمت در کشور، خود دلیلی بر این رخدادها است و تجددگرایی عصر پهلوی نیز دلیلی دیگر. در ایران پس از انقلاب اما با وجود تشکیل زودهنگام ...
بهدنبال نوشتن گزارشهایی دربارۀ مشاغل فراموششدۀ مرتبط با صنایعدستی، اینبار به یزد سفر کردهایم؛ استانی که آوازه پارچهبافی و منسوجاتش از دوران صفوی شنیده میشد و به فرای مرزهای کشور رفته بود. حالا جای خالی برخی از پارچههای دستبافت را بر سینه دارد؛ مثل «قناویز بافی». این رشته بهجز تفت و میبد در یزد، در ...
زن قدرتمند گمشده در تاریخ نقشبرجستههای صخرهای از مهمترین مستندات تاریخی هستند که از اعماق زمان بیرون آمده و ماندگار شدهاند تا صدای عصرشان را به ما برسانند. این نقشبرجستههای کمنظیر نشاندهندهٔ اوج هنر دوران ساسانیاند و تابهحال به روشهای مختلف از سوی محققان و پژوهشگران مورد بررسی قرار گرفتهاند. یکی از مهمترین اختلافنظرها دربارهٔ ...
حسن انوری را تقریبا همه میشناسند؛ عضور فرهنگستان زبان و ادب فارسی که در تدوین مجلدات دهخدا هم مشارکت داشته است؛ او عصر شنبه، 9 اردیبهشت مهمان «عصر شنبههای بخارا» بود تا درباره راز ماندگاری ایران صحبت کند؛ رازی که به اعتقاد او بیش از همه به زبان و ادبیات فارسی متکی بوده است و ...
اقلیم گرم و داغ جنوب کشور، ساکنانش را به سمتوسویی برده تا متناسب با این گرمای سوزان، خوراک و پوشاک تهیه کنند. تجلی اقلیم در صنایع دستیشان هم هویداست؛ مثل حصیربافی با الیاف خرما. «جهلهسازی» هم هنر دیگری از سرزمین هرمزگان است که حالا حتی نامش هم غریبه شده. روزگاری که وسایل خنککنندۀ برقی نبود، ...
تعرض به محوطههای تاریخی هر روز شکل جدیدی پیدا میکند؛ یکروز با هجوم معدنکاوان و یکروز با جادهکشی و امروز با یک طرح گردشگری که گردشگران بتوانند خود را راحتتر به بالای «کوهخواجه» برسانند. چرا گردشگران یک کوه باستانی باید با خودرو بالای کوه بروند و از دیدن آثار تاریخی طول مسیر صرفنظر کنند؟ آیا ...
کمبود بودجه سالهاست بلای جان میراث ایران شده است. بسیاری از طرحها روی زمین مانده؛ از گردشگری گرفته تا حفظ و مرمت بناهای تاریخی، کاوشهای باستانشناسی، تامین نیروی انسانی برای حفاظت از ابنیه تاریخی و رونق صنایعدستی، حتی کوتاه کردن دست سوداگران عتیقه و… امسال هم وضعیت گویا به همین منوال است و از سهم ...
جسدی از نماد یک زیست جمعی سال ۱۳۰۹ در شهر قائمشهر، کارخانهای تأسیس شد که برای سالهای زیادی نقش مهمی در زندگی مردم شهر ایفا میکرد. صنعت نساجی که راه افتاد در پیاش نیروهای قابلتوجهی هم از شهرهای دیگر به این شهر روانه شدند. کارخانجات نساجی مازندران از یک کارخانه شروع شد و درنهایت با ...
ماجرای کمبود اعتبار حفاظت و مرمت ابنیه تاریخی در کشور حتی آثاری که در فهرست میراث ملی به ثبت رسیدهاند فقط مخصوص دولت سیزدهم و سالهای اخیر نیست. بلکه سهم میراث فرهنگی از برنامههای بودجه همیشه یکی از مورد انتقادترین مباحث از سوی کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی است که اینها با افزایش مشکلات اقتصادی ...
بهمن به نیمه نرسیده بود که خبری در صفحه خبری میراث مبنی بر اعتصاب کارکنان پایگاههای ملی و جهانی در پی تداوم وضعیت نامعین و قراردادهای جدید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و در آستانه نوروز منتشر شد. مسئلهای که آذر امسال با اعتصاب کارکنان پایگاه جهانی چغازنبیل به رسانهها کشیده شد اما ...
یونسکو زبانها و گویشهای در خطر نابودی را به ۶گروه زبانهای امن، زبانهای باثبات ولی در معرض تهدید، زبانهای آسیبپذیر، زبانهای در معرض خطر، زبانهای شدیداً در معرض خطر، زبانهای کاملاً در معرض خطر و زبانهای منقرضشده تقسیم کرده است. در این میان طبق اعلام اطلس زبانهای در معرض خطر جهان، ۲۴ زبان یا گویش ...
این صحنۀ آزاردهنده بار دیگر میراث سههزارسالۀ محوطۀ جوبجی خوزستان را به لرزه درآورد؛ هجوم کامیونها و تریلرهای معدنکاران به جادۀ ممنوعۀ جوبجی، مشهور به جادۀ رودخانه. حرکتی که باعث میشود تاریخ عیلامی ایرانیان زیر بار سنگین این ماشینآلات له شود، طبیعت منطقه به خطر بیفتد و بهخاطر تصادفات جادهای به قتلگاه انسانهای بیشمار تبدیل ...
هفته گذشته بود که مطلبی در صفحه شخصی مدیر مؤسسه بیاض (موسسه اطلاعرسانی و پژوهش در عرصه متون کهن) منتشر شد که توجه را به بخشی مغفول مانده از میراث کشور معطوف میکرد. مجید غلامی جلیسه با نقل روایتی که به یک داستان میمانست نوشته بود: در میانه حکومت پهلوی اول بنابر دستور رضاشاه کتابخانه ...
آنقدر اخبار تخریب بافت تاریخی شیراز طی سالهای اخیر پررنگ بود و مجموعه این کالبدِ نجاتیافته از حمله مغول در خطر نابودی قرار گرفت که بسیاری از تکبناهای شاخص آن به دست فراموشی سپرده شد. یکی از بناهای فراموششدۀ این بافت «خانه مدحت» است. خانهای که به نام «خانه منتسب به سعدی»، در تاریخ ۱۱ ...
«برنامۀ اسکان بشر سازمان ملل متحد» اعلام کرده است طی تفاهمنامهای با شرکت بازآفرینی شهری ایران، تجارب موفق نوسازی شهری در اندونزی، آمریکای جنوبی و برخی کشورهای حوزه خلیجفارس را در اختیار ایران قرار میدهد. این خبری بود که خبرگزاری «ایسنا» هجدهم اردیبهشت باعنوان «تجربه جهانی برای نوسازی بافت فرسوده در ایران استفاده میشود» منتشر ...
نتایج یک پژوهش در استرالیا نشان میدهد نیمی از زبانهای جهان در معرض نابودی قرار دارند و 1500 زبان ممکن است تا پایان قرن میلادی جاری از میان بروند. نویسندگان این پژوهش میگویند اگر اقدامی نشود، سرعت نابودی زبانها در چهار دهۀ آینده سه برابر میشود و هرماه دستکم یک زبان از بین میرود. در ...
ششمین اثر جهانی گلستان، یک زیبایی تمامعیار است؛ «سوزندوزی ترکمن». هنری که آذرماه به ثبت جهانی رسید و در کنار پنج میراث جهانی دیگر استان قرار گرفت. حالا آوازۀ هنر «سوزندوزی ترکمن» از کنج خانههای ترکمنها به فرای مرزها رسیده است و هنرمندان که همان زنان ترکمن هستند، ایدههای جدیدی برای گرهزدن این هنر با ...
رونق «فرتبافی» در روستاهای خراسان بزرگ به سالهای دور برمیگردد، به روزگاری نه مثل امروز که صنعت نساجی با ارائۀ منسوجات و الیاف رنگارنگ یاد پارچههایی که با دست بافته میشد را از بین برده باشد. «فرتبافی» گرچه در میان هنرهای دستی کمرونق یا فراموششده دستهبندی میشود، اما بههمت مسئولان و بافندگان پیشکسوت امید احیای ...
پای تولید انبوه که به جوامع باز شد، دیگر استفاده از کالاها و وسایل کهنه و مستعمل یا شکستهبندیشده کارایی نداشت. حالا دیگر کارخانهها و تولیدیها بهدنبال مصرفگرایی بودند و جایگزینی وسیلۀ قدیمی با نو. حرفی هم از تعمیر به میان نمیآید. این رویکرد باعث شد تا یک شغل هنرمندانه و ظریف به خاطرهها بپیوندد؛ ...
ایرانیهای خوشقریحه، لباس را فقط برای پوشاندن تن و بدن خود و حفاظت از گرما و سرما نمیدانستند. پوشش هر قوم و قبیلهای در ایران زمین نهتنها بیانگر نوع اقلیم و برگرفته از طبیعت بود، بلکه به تناسب موقعیت اجتماعی و اقتصادی افراد برای زنان و مردان فرق میکرد. این نوع نگاه به پوشش باعث ...
این روزها وقتی سخن از میراث فرهنگی به میان میآید، روایت غالب این است که میراث ما از دست رفته است. اما اگر روایت غالب را کنار بگذاریم میتوانیم ردی از نفس کشیدن میراث به جا مانده از پیشینیان این سرزمین را هم ببینیم. این گزارش روایتی است از فرزندانی که میراثدار راه پدرانشان هستند. ...
